पुणे : फुरसुंगी–उरुळी देवाची या नवस्थापित नगरपरिषदेच्या पहिल्या निवडणुकीत राजकीय घोटाळे, पक्षांतराचे शिंगदाणे आणि जनता काय निर्णय घेईल हा प्रश्न सर्वात जास्त चर्चेचा राहिला आहे. या भागातील राजकीय समीकरण आता फक्त ‘नाव’ किंवा ‘घटके’ न राहता — खुर्ची मिळवण्यासाठी होणाऱ्या अचानकच्या पक्षांतरांचे परीक्षण हे केंद्रस्थानी आहे. निवडणुकीच्या पार्श्वभूमीचे महत्त्वाचे तत्त्वे खालीलप्रमाणे.
ऐतिहासिक पार्श्वभूमी — स्वतंत्र नगरपरिषद बनली; आता पहिलीच लढत…
फुरसुंगी–उरुळी देवाची आता PMC पासून वेगळे होऊन स्वतंत्र नगरपरिषद म्हणून कामाला लागले आहे आणि येथील ही पहिलीच नगरपरिषद निवडणूक आहे. या अनपेक्षित विभाजनाच्या कारणांमध्ये विकासातील दुर्लक्ष आणि नागरी सेवा संदर्भातील नाराजी आहे, त्यामुळे ही निवडणूक सामान्य लोकराजकारणापेक्षा वेगळी भूमिका बजावणार आहे.
आता जो प्रश्न सर्वाधिक — खुर्चीसाठी झालेली पक्षांतरं; जनता माफ करील की शिक्षादायी धडा देईल?
गेल्या काही आठवड्यांत अनेक स्थानिक नेते आणि संभाव्य उमेदवारांनी पक्षबदल केलेला नोंदला गेला आहे. अनेकांचे आरोप आहेत की “खेळू-पटकाठी” वॉशिंग मशीन चालू आहे — जो कुठे गरज नाही तिथेही वर्दी बदलून खुर्चीची होड सुरू आहे. यामुळे स्थानिक कार्यकर्ते खिन्न आहेत आणि मतदारांमध्येही शंका आलेली आहे — “हा नेता खरोखर माझ्यामुळे आहे की खुर्चीसाठी?” हा मूळ प्रश्न.
उमेदवारांना आर्थिक अडथळे — मिळकतकराचे थकबाकी प्रमाणपत्र अनिवार्य; नामांकनात धावपळ…
उमेदवारांनी नामनिर्देश भरण्यासाठी PMC कडून मिळकतीकर (property tax) भरल्याचे ना-हरकत प्रमाणपत्र द्यावे लागते; या कारणाने अनेक उमेदवारांमध्ये धावपळ सुरू आहे आणि काही उमेदवारांना जास्त प्रमाणात कर बसल्याने अडचणींचा सामना करावा लागतो. या तिकिटावरूनच काहींचे अर्ज निरस्त होण्याची भीती वर्तवली जात आहे. स्थानिक प्रशासनाने काही दिवसात मोठी रक्कम तिजोरीत जमा झाल्याची नोंद देखील आहे.
—मतदारांचा मूड — विकास की भक्तगिरी; पार्टनरशिप की प्रामाणिकपणा?
—फुरसुंगी–उरुळी देवाचीची जनता आता स्पष्ट विचारात आहे.
—प्रभागाचा विकास — नद्या, रस्ते, पाणी, स्वच्छता, शाळा — हे ध्येय पूर्ण करणारा उमेदवार निवडतील का?
—भक्त/गट/घराणेशाही — जुने नाते असले तरी काम दिसले नाही तर मतदार त्यांना नाकारतील.
—पक्षांतराचा प्रश्न — वारंवार गटबदल करणाऱ्या उमेदवारांना लोक ‘स्ट्रॅटेजी-आधारित’ नेते समजतील की ‘अविचारी, खुर्चीसाठी’ नेता ते ठरवतील?
लोकसमूहातून मिळालेल्या संकेतांनुसार, जर उमेदवाराकडून ठोस विकासाचे ठराव आणि प्रत्यक्ष काम दिसले नाही, तर जनता पक्षांतराची ‘माफी’ देणार नाही; ती पराभव म्हणून गुण देऊ शकते. (स्थानिक हालचालींमधील गडबड आणि कार्यकर्त्यांचा रोष यावरून असा अंदाज.) (अनुक्रमिक pearl: हा भाग विश्लेषणात्मक आहे — तंतोतंत मतपेटीनेच ठरते.)
पक्षांतर किती फायदेशीर — कार्यकर्ते का फक्त सतरंज्या उचलणार?
पक्षांतरानंतर उभी केलेली यंत्रणा लवकर परिणाम दाखवते का — हा प्रश्न स्थानिक कार्यकर्त्यांसमोर येतो. निष्ठावंत कार्यकर्ते जर बाजूला पडले तर सामान्यतः ते राजकीय स्थैर्याला धोका बनतात; परंतु ‘नव्या पक्षाचा बल’ आणि ‘सत्तेचा प्रवाह’ जर जास्त असेल तर काही कामकाज तात्पुरते सुरळीत होते. परंतु दीर्घकालीन विश्वास तोडला गेला तर मतदारांची स्मृती कात आहे — आणि पुढच्या टप्प्यात मृत्यूदंड देण्याची क्षमता मतदारांत असते.
पक्षांतर हे फक्त सतरंज्या उचलण्याचा खेळ असेल तर त्याचा फायदा मर्यादित — परंतु जर पक्षांतरात विकासाचे स्पष्ट वचन आणि भू-हिताची रणनीती असेल तर जनतेचा पाठिंबा मिळण्याची शक्यता आहे.
कोणाला फटका, कोणाला फायदा — संभाव्य प्रभागनिहाय पाच व्यवहार्य परिदृश्ये
—विकासवादी उमेदवार — फायदा : प्रभागात कामाचे ठोस रेकॉर्ड आणि उपाय योजनांची मांडणी केली तर मतदार त्यांना स्वीकारतील.
—पक्षांतर करणारे नेते — धोका : जर पक्षांतर ‘खुर्चीसाठी’ दिसले तर मतदार जास्त प्रमाणात शिक्षादायी पाठिंबा देतील.
—घराणेशाही/गट-नेते — मिश्र परिणाम : लोकसंवाद आणि कामावर अवलंबून परिणाम ठरेल.
—नवउद्यमी/नवोदित युवा — फायदा : जर लोकांना बदल हवा असेल, तर नव्या चेहर्यांना संधी.
—बुद्धीपूर्ण युती — कामी येईल : स्थानिक युती ज्यांचे प्रामाणिक उद्दिष्ट विकास असेल, त्या युतींना ऍडव्हांटेज.
निवडणूक तारखा आणि प्रक्रियेचे ताजे संकेत
मतदार यादी, मतदान व्यवस्था व सुरक्षेची तयारी पूर्ण झाली आहे; फुरसुंगी–उरुळी देवाचीची ही पहिलीच महत्त्वाची निवडणूक २ डिसेंबरला होऊ शकते आणि मतमोजणी पुढील दिवशी होण्याची शक्यता आहे. प्रशासनाने यंत्रणा सज्ज ठेवली आहे.
स्थानिक प्रशासन आणि कर वाद — उमेदवारांना मिळकतकर भरण्याची धावपळ…
प्रत्येक उमेदवाराला जमा कर दाखवणे अनिवार्य राहिले आहे; काही उमेदवार फीसाठी धावपळीत आहेत आणि काहींचे अर्ज थकबाकीमुळे धोक्यात आले आहेत. हा मुद्दा निवडणूक प्रक्रियेचा एक निर्णायक घटक बनला आहे.
कडक संदेश (Editorial Tone)
फुरसुंगी–उरुळी देवाचीच्या मतदार पेटीला आता दोन प्रश्न विचारायचे आहेत — (1) तुम्ही खुर्चीसाठी वारंवार भूमिका बदलणाऱ्या नेत्यांना माफ करणार का? आणि (2) तुम्ही विकासाचा पुरस्कार करणार का की भक्तगिरीचा? या निवडणुकीत उत्तर देताना मतदारांनी आपला प्रयोग केवळ वर्दी किंवा नावावरून नाही तर काम, दायित्व आणि भवितव्याच्या दृष्टीने करायचा आहे. पक्षांतराने विजय मिळवला तर तो तात्पुरता असेल — परंतु नागरिकांची अपेक्षा दीर्घकालीन—ठोस विकासाची आहे.
फुरसुंगी–उरुळी देवाची येथील निवडणूक हा केवळ खुर्चीसाठीची लढत नाही; हा स्थानिक लोकशाहीचा परीक्षेचा प्रश्न आहे — पक्षांतराला माफ करेल की मतदार त्याला दंड देतील? उत्तर मतपेटी देईल — आणि ते उत्तर या भागासाठी निर्णायक ठरणार आहे.
Editer sunil thorat
